İZU Açık Kaynak
Açık Kaynak/Özgür Yazılım denilince akla ilk gelen soruların cevaplarını derledik..
Açık Kaynak (open source) Kod Nedir?
Açık kaynak yazılım veya açık kaynaklı yazılım veya kaynağı açık yazılım, kaynak kodu isteyen herkese açık olan yazılımlardır. Bu tür yazılımların ayırt edici özelliği kullanıcıya yazılımı değiştirme özgürlüğü sağlamasıdır. Açık kaynak kodlu yazılımlar, uyarlanabilir, sağlam, hızlı ve güvenlidir. Açık kaynak kod dünyası, yeni bir yazılım üretme biçimi, yeni iş modelleri sunmaktadır.
Dünyanın her tarafından bilişim uzmanlarınca imece yöntemi ile endüstri standartlarında geliştirilen açık kaynak kod yazılımları, insanlığın ortak malıdır. Programcılar yazılımları geliştirirken kullandıkları programlama dilleriyle kaynak dosyaları oluştururlar. Daha sonra derlemeli dillerde (C, C++, Java, Pascal) bu dosyayı derleyerek çalıştırılabilir hale çevirirler. Açık kaynaklı yazılım savunucuları her üretilen ve dağıtılan programla birlikte kaynak kodunun da dağıtılmasını savunurlar. Bu sayede geliştirme esnasında ve ilerde yeni sürümlerin ortaya çıkması esnasında daha çok sayıda gözün süzgecinden geçmiş daha kaliteli bir yazılım çıktığını düşünürler.
Açık kaynaklı yazılımlar 2005 senesi itibariyle bir patlama yapmışlar ve on binlere varan program ve varyanta ulaşmışlardır. Açık kaynaklı yazılımlar, en küçüğünden cep telefonu, saat gibi gömülü sistemlerden, en büyüğünden süper bilgisayarlara, ev kullanıcılarından KOBİ’lere, kamu kurumlarından her türden okullara, tüm kurum ve bireylerin rahatça kullanabileceği, gereksinimlere göre basitleştirilebilen, sağlamlaştırılabilen, güçlendirilebilen yazılımlardır.
Açık kaynak kod yazılımlar, her alanda çözümler sunarak, yazılım tekellerine karşı tüketiciye seçenekler sunmaktadır. Almanya, İspanya, Meksika, Brezilya, Çin, Kore, Hindistan gibi birçok ülke, kamu kurumlarında açık kaynak kodlu yazılımlarının kullanımını benimsemiş ve bilgi toplumu stratejilerin bir parçası yapmışlardır. Avrupa Birliği, UNESCO, Dünya Bankası gibi kuruluşlar güvenlik ve tasarruf gibi gerekçelerle açık kaynak yazılımlarını önermektedir.
Dünya üzerindeki hemen her ülke kendi gereksinimlerine göre açık kaynak kodlu bir Linux dağıtımı geliştirmiştir. Türkiye’de TÜBİTAK’ın girişimi ile bu yönde ULUDAĞ: Ulusal Dağıtım Projesi başlatılmış ve bir Linux dağıtımı olan Pardus Ulusal İşletim Sistemi hazırlanmıştır.
Açık kaynak kodlu yazılım toplulukları, şu görüşlerle açık kaynak ortamlarını desteklemektedir: “Açık kaynak kodlu yazılımlar tasarruf ve güvenliğin ötesinde de bir ülke ekonomisi için önemlidir. Açık kaynak ortamları, teknoloji üretebilecek gençleri yetiştirmenin etkin yollarından biridir. İthal hazır çözümler yerine, ülke insanına güvenmek, ona yatırım demektir. Açık kaynak, kendi okullarında gereksinimlerine göre uyarlanmış, güvenli, sağlam ve ucuz çözümler demektir. Açık kaynak yazılımlar, mütevazı donanımları etkin kullanabilmek demektir. Tüm üretim ve servis sektörlerinde bilişim maaliyeti gittikçe artmaktadır. Açık kaynak yazılımlar, en başta lisanslar nedeniyle bu maliyetleri düşürerek, yerli sanayici ve bilişimciye destek demektir, ülkenin rekabet yeteneği artırmak demektir. Açık kaynak yazılımları, kapalı kaynak kod yazılımlarla yetenek ve performansta yarışacak konumdadır. Açık kaynak yazılımların tam rekabet ortamında kapalı kaynak yazılımlarla yarışması gerekir. Temel bilişim eğitimin marka bağımlılığı yaratmayacak, kullanıcıyı tüm alternatif platform ve ürünlerde çalışabilme yeteneğini kazandıracak, ürünlere değil kavramlara ağırlık vermesi gerekir.”
I am text block. Click edit button to change this text. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.
Özgür yazılım terimi, özgür yazılım hareketi olarak da anılan ve yazılım kullanıcıları için belirli özgürlükleri edinmeyi ve garanti altına almayı amaçlayan bir toplumsal hareketi ifade eder. Bu hareket, kullanıcıların aşağıdaki özgürlüklere sahip olmasını amaçlamaktadır:
- Yazılımı çalıştırma.
- Yazılımı inceleme.
- Yazılımı değiştirme.
- Yazılımın kopyalarını paylaşma.
Açık kaynak hareketinin kökenleri, 1980’li yılların başlarında ortaya çıkan özgür yazılım hareketine dayanmaktadır. Bazı gruplar teknolojinin pratik uygulama alanlarına odaklanmak istemiş ve özgür yazılım teriminin muğlaklık içerdiğini ve bu hareketin işletmeler tarafından benimsenmesine engel olduğunu düşünüyordu. Bu gruplar, “açık kaynak” terimini önermiş ve nihayetinde Açık Kaynak Girişimi’ni (OSI) kurarak bu terimin yaygınlaşmasını ve standart hale gelmesini sağlamıştır.
Açık kaynak yazılım ve özgür yazılım karşılaştırması
Özgür yazılım bugün kamu malı olan açık kaynak lisanslarını ifade etmektedir. Açık kaynak yazılımlar artık daha fazla lisans türü içeriyor ve özgür yazılım hareketinin aksine kullanıcılara bazı kısıtlamalar getirebiliyor. Ücretsiz yazılım ve özgür yazılım terimleri değişimli olarak kullanıldığından, özgür yazılımların kamu malı yazılım olarak anılması daha uygundur.
Açık kaynak yazılım ve ücretsiz yazılım karşılaştırması
Özgür yazılım terimi, belirli bir süreliğine ücretsiz olarak kullanılabilen ticari bir ürünü ifade eder. Abonelik ücreti gerektiren bir ürünün ücretsiz deneme sürümleri veya sınırlı özellikli sürümleri de ücretsiz yazılım olarak sınıflandırılabilir. Ücretsiz yazılıma erişim elde etseniz bile, hiçbir şekilde bu yazılımı yeniden satma, paylaşma veya değiştirme hakkına sahip olmazsınız.
Yazılım geliştiren kuruluşlar ve kişiler bazen ticari nedenlerle yazılımlarını kontrol altında tutmayı tercih eder. Kaynak koda ilişkin tüm mülkiyet haklarını münhasıran kendilerinde tutarlar. Dolayısıyla, hataları düzeltmek ya da yeni özellikler eklemek için yalnızca kendileri kodda değişiklik yapabilir. Bu tür yazılımlara özel mülk yazılım veya kapalı kaynak yazılım adı verilir. Örneğin, Adobe Photoshop ve Norton AntiVirus ürünleri özel mülk yazılımlardır.
Açık kaynak yazılım ve kapalı kaynak yazılım karşılaştırması
Açık kaynak yazılım ve kapalı kaynak ya da özel mülk yazılım arasındaki üç ana fark aşağıdaki gibidir:
Güvenilirlik
Tescilli yazılım; kodun güncellenmesini, hatasız olmasını ve çalışmasını sağlamak için kodu kontrol eden tek bir kuruluşa veya geliştiriciye dayanıyor. Öte yandan, daha geniş bir topluluk açık kaynaklı yazılımları sürdürüyor. Popüler açık kaynaklı projelerin bazılarında, eski ve yeni değişiklikleri kapsamlı bir şekilde test eden, dünyanın dört bir yanından binlerce katılımcı bulunuyor. Bu durum genellikle açık kaynaklı kodu daha güvenilir hale getiriyor.
Güvenlik
Her kaynak kod, kendisini siber saldırılara karşı açık hale getirebilecek güvenlik kusurları içerebilir. Bununla birlikte, açık kaynak yazılımlar daha hızlı düzeltme yapılabilmesi avantajına sahiptir. Siz veya diğer topluluk üyeleri tarafından bir güvenlik açığı bildirildiğinde, ilgili açık kaynak proje bir veya iki gün içinde bir kod güncellemesi yayınlar. Ticari şirketlerin açık kaynak yazılım geliştirdiği durumlarda yazılımın yüksek görünürlüğü, sorunların düzeltilmesi konusunda acilen harekete geçilmesini ve hatta daha iyi orijinal yazılımlar ortaya çıkmasını sağlayabilir.
Bunun aksine, özel mülk yazılımlarda güncelleme döngüleri aşağıdaki nedenlerle daha uzun sürmektedir:
- Satıcının ilgili proje üzerinde çalışan personel sayısı az olabilir.
- Satıcı için güvenlik kusurları yerine finansal sonuçlar daha öncelikli olabilir.
- Satıcı birçok farklı değişikliği bir arada paketleyip hep birlikte yayınlamayı tercih ettiği için güvenlik güncellemesinin yayınlanması gecikebilir.
Lisanslama
Şirketler, kapalı kaynak yazılımları genellikle yazılımın yasal olarak izin verilen kullanım amacını ve şeklini ana hatlarıyla açıklayan bir özel mülk yazılım lisansı kapsamında satar. Hiç kimse izin almaksızın özel mülk kodu görüntüleyemez, düzenleyemez veya değiştiremez. Örneğin, özel mülk yazılım lisansı kişisel veya ticari kullanıma izin verirken yazılımın yeniden satılmasına izin vermeyebilir. Ayrıca sabit süreli satıcıya özel sözleşmelerin bağlayıcılığı altında kalmanıza neden olabilir.
Öte yandan, açık kaynak yazılımlar, söz konusu yazılımların kullanılmasına, yeniden dağıtılmasına ve bunlarda değişiklik yapılmasına izin veren açık kaynak lisansı altında sunulur. Satıcıya bağlı kılan sözleşmeler bulunmaz veya çok esnek bir yapıdadır. Geliştiriciler, yazılımı genel erişime açık bir web sitesinden indirebilir ve tüm açık kaynak kodunu bilgisayarlarında görüntüleyebilir. Açık kaynak lisanslar, kullanıcıların şunları yapmasına da izin verir:
- Kişisel projeler için kaynak kodda değişiklik yapma.
- Kullanıcıların yaptıkları değişikliklerin başkaları tarafından görüntülenmesine izin vermeye devam etmesi kaydıyla değiştirilmiş kodları yeniden dağıtma.